维基词典

तथागत

巴利语 编辑

其他形式 编辑

不同字體寫法

名词 编辑

तथागत m

  1. tathāgata 的天城文形式

变格 编辑

"तथागत" (陽性)的變格
格 \ 數單數複數
主格（第一格）तथागतो (tathāgato)तथागता (tathāgatā)
賓格（第二格）तथागतं (tathāgataṃ)तथागते (tathāgate)
工具格（第三格）तथागतेन (tathāgatena)तथागतेहि (tathāgatehi) 或 तथागतेभि (tathāgatebhi)
與格（第四格）तथागतस्स (tathāgatassa) 或 तथागताय (tathāgatāya) 或 तथागतत्थं (tathāgatatthaṃ)तथागतानं (tathāgatānaṃ)
奪格（第五格）तथागतस्मा (tathāgatasmā) 或 तथागतम्हा (tathāgatamhā) 或 तथागता (tathāgatā)तथागतेहि (tathāgatehi) 或 तथागतेभि (tathāgatebhi)
屬格（第六格）तथागतस्स (tathāgatassa)तथागतानं (tathāgatānaṃ)
方位格（第七格）तथागतस्मिं (tathāgatasmiṃ) 或 तथागतम्हि (tathāgatamhi) 或 तथागते (tathāgate)तथागतेसु (tathāgatesu)
呼格तथागत (tathāgata)तथागता (tathāgatā)

梵语 编辑

其他形式 编辑

其他文字

词源 编辑

佛教词可能借自早期佛教信众的古印度俗语，但是具体未知。无论最终源自哪个语言，这个词可能都起源于“先佛教时期”。[1]且历史上有很多词形分析，多掺杂有复杂的哲学概念。在汉语等借用该词的语言，其被分析作तथा (tathā, “那样”) +‎ आगत (āgata, “来”, 过去被动分词)。据Monier Williams，其亦可以分析作तथा (tathā) +‎ गत (gata, “走了的；走向了某种状态的”)。[2]与巴利語 tathāgata同源。

发音 编辑

形容词 编辑

तथागत (táthāgatá)

  1. 這樣的，如此的
    • c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 5.27.1:
      तथागतां तां व्यथिताम् अनिन्दितां व्यपेतहर्षां परिदीनमानसाम् ।
      शुभां निमित्तानि शुभानि भेजिरे नरं श्रिया जुष्टम् इवोपजीविनः ॥
      tathāgatāṃ tāṃ vyathitām aninditāṃ vyapetaharṣāṃ paridīnamānasām .
      śubhāṃ nimittāni śubhāni bhejire naraṃ śriyā juṣṭam ivopajīvinaḥ .
    • c. 400 BCE, Mahābhārata 2.43.7:
      तथागतं तु तं दृष्ट्वा भीमसेनो महाबलः ।
      अर्जुनश्च यमौ चोभौ सर्वे ते प्राहसंस्तदा ॥
      tathāgataṃ tu taṃ dṛṣṭvā bhīmaseno mahābalaḥ .
      arjunaśca yamau cobhau sarve te prāhasaṃstadā .

变格 编辑

तथागत (táthāgatá)的陽性a-詞幹變格
單數 雙數 複數
主格 तथागतः
táthāgataḥ 		तथागतौ
táthāgatau 		तथागताः / तथागतासः¹
táthāgatāḥ / táthāgatāsaḥ¹
呼格 तथागत
táthāgata 		तथागतौ
táthāgatau 		तथागताः / तथागतासः¹
táthāgatāḥ / táthāgatāsaḥ¹
賓格 तथागतम्
táthāgatam 		तथागतौ
táthāgatau 		तथागतान्
táthāgatān
工具格 तथागतेन
táthāgatena 		तथागताभ्याम्
táthāgatābhyām 		तथागतैः / तथागतेभिः¹
táthāgataiḥ / táthāgatebhiḥ¹
與格 तथागताय
táthāgatāya 		तथागताभ्याम्
táthāgatābhyām 		तथागतेभ्यः
táthāgatebhyaḥ
奪格 तथागतात्
táthāgatāt 		तथागताभ्याम्
táthāgatābhyām 		तथागतेभ्यः
táthāgatebhyaḥ
屬格 तथागतस्य
táthāgatasya 		तथागतयोः
táthāgatayoḥ 		तथागतानाम्
táthāgatānām
方位格 तथागते
táthāgate 		तथागतयोः
táthāgatayoḥ 		तथागतेषु
táthāgateṣu
備注
  • ¹吠陀
तथागता (táthāgatā́)的陰性ā-詞幹變格
單數 雙數 複數
主格 तथागता
táthāgatā́ 		तथागते
táthāgate 		तथागताः
táthāgatā́ḥ
呼格 तथागते
táthāgate 		तथागते
táthāgate 		तथागताः
táthāgatāḥ
賓格 तथागताम्
táthāgatā́m 		तथागते
táthāgate 		तथागताः
táthāgatā́ḥ
工具格 तथागतया / तथागता¹
táthāgatayā / táthāgatā́¹ 		तथागताभ्याम्
táthāgatā́bhyām 		तथागताभिः
táthāgatā́bhiḥ
與格 तथागतायै
táthāgatā́yai 		तथागताभ्याम्
táthāgatā́bhyām 		तथागताभ्यः
táthāgatā́bhyaḥ
奪格 तथागतायाः
táthāgatā́yāḥ 		तथागताभ्याम्
táthāgatā́bhyām 		तथागताभ्यः
táthāgatā́bhyaḥ
屬格 तथागतायाः
táthāgatā́yāḥ 		तथागतयोः
táthāgatayoḥ 		तथागतानाम्
táthāgatā́nām
方位格 तथागतायाम्
táthāgatā́yām 		तथागतयोः
táthāgatayoḥ 		तथागतासु
táthāgatā́su
備注
  • ¹吠陀
तथागत (táthāgatá)的中性a-詞幹變格
單數 雙數 複數
主格 तथागतम्
táthāgatam 		तथागते
táthāgate 		तथागतानि / तथागता¹
táthāgatāni / táthāgatā¹
呼格 तथागत
táthāgata 		तथागते
táthāgate 		तथागतानि / तथागता¹
táthāgatāni / táthāgatā¹
賓格 तथागतम्
táthāgatam 		तथागते
táthāgate 		तथागतानि / तथागता¹
táthāgatāni / táthāgatā¹
工具格 तथागतेन
táthāgatena 		तथागताभ्याम्
táthāgatābhyām 		तथागतैः / तथागतेभिः¹
táthāgataiḥ / táthāgatebhiḥ¹
與格 तथागताय
táthāgatāya 		तथागताभ्याम्
táthāgatābhyām 		तथागतेभ्यः
táthāgatebhyaḥ
奪格 तथागतात्
táthāgatāt 		तथागताभ्याम्
táthāgatābhyām 		तथागतेभ्यः
táthāgatebhyaḥ
屬格 तथागतस्य
táthāgatasya 		तथागतयोः
táthāgatayoḥ 		तथागतानाम्
táthāgatānām
方位格 तथागते
táthāgate 		तथागतयोः
táthāgatayoḥ 		तथागतेषु
táthāgateṣu
備注
  • ¹吠陀

名词 编辑

तथागत (tathāgata) m

  1. (佛教) 如来 （佛的称呼，尤指释迦牟尼）
    • Vkn 9.3:
      ननूक्तं कुलपुत्र तथागतेनाशिक्षितो न परिभवितव्य इति ।
      nanūktaṃ kulaputra tathāgatenāśikṣito na paribhavitavya iti .

变格 编辑

तथागत (tathāgata)的陽性a-詞幹變格
單數 雙數 複數
主格 तथागतः
tathāgataḥ 		तथागतौ
tathāgatau 		तथागताः / तथागतासः¹
tathāgatāḥ / tathāgatāsaḥ¹
呼格 तथागत
tathāgata 		तथागतौ
tathāgatau 		तथागताः / तथागतासः¹
tathāgatāḥ / tathāgatāsaḥ¹
賓格 तथागतम्
tathāgatam 		तथागतौ
tathāgatau 		तथागतान्
tathāgatān
工具格 तथागतेन
tathāgatena 		तथागताभ्याम्
tathāgatābhyām 		तथागतैः / तथागतेभिः¹
tathāgataiḥ / tathāgatebhiḥ¹
與格 तथागताय
tathāgatāya 		तथागताभ्याम्
tathāgatābhyām 		तथागतेभ्यः
tathāgatebhyaḥ
奪格 तथागतात्
tathāgatāt 		तथागताभ्याम्
tathāgatābhyām 		तथागतेभ्यः
tathāgatebhyaḥ
屬格 तथागतस्य
tathāgatasya 		तथागतयोः
tathāgatayoḥ 		तथागतानाम्
tathāgatānām
方位格 तथागते
tathāgate 		तथागतयोः
tathāgatayoḥ 		तथागतेषु
tathāgateṣu
備注
  • ¹吠陀

参考资料 编辑

  1. ↑ Pali Text Society (1921-1925), “tathāgata”, Pali-English Dictionary‎, London: Chipstead, 页296
  2. ↑ Monier Williams (1899), “Táthā–gata”, A Sanskrit–English Dictionary, […], new版, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, 页433/3
来自“https://zh.wiktionary.org/w/index.php?title=तथागत&oldid=7797413”