源自 dis- (「分離」) + putō (「認為，考慮」, 本義為「使乾淨，澄清」)。
disputō (現在時不定式 disputāre，完成時主動式 disputāvī，目的動名詞 disputātum)；第一類變位
- 估計，計算
- 討論，爭論；爭執
- 宣講
| disputō (第一類變位)的變位
|
| 直陳式
|
單數
|
複數
|
| 第一人稱
|
第二人稱
|
第三人稱
|
第一人稱
|
第二人稱
|
第三人稱
|
| 主動
|
現在時
|
disputō
|
disputās
|
disputat
|
disputāmus
|
disputātis
|
disputant
|
| 未完成過去時
|
disputābam
|
disputābās
|
disputābat
|
disputābāmus
|
disputābātis
|
disputābant
|
| 將來時
|
disputābō
|
disputābis
|
disputābit
|
disputābimus
|
disputābitis
|
disputābunt
|
| 完成時
|
disputāvī
|
disputāvistī,
disputāstī1
|
disputāvit,
disputāt1
|
disputāvimus,
disputāmus1
|
disputāvistis,
disputāstis1
|
disputāvērunt,
disputāvēre,
disputārunt1
|
| 過去完成時
|
disputāveram,
disputāram1
|
disputāverās,
disputārās1
|
disputāverat,
disputārat1
|
disputāverāmus,
disputārāmus1
|
disputāverātis,
disputārātis1
|
disputāverant,
disputārant1
|
| 將來完成時
|
disputāverō,
disputārō1
|
disputāveris,
disputāris1
|
disputāverit,
disputārit1
|
disputāverimus,
disputārimus1
|
disputāveritis,
disputāritis1
|
disputāverint,
disputārint1
|
| 被動
|
現在時
|
disputor
|
disputāris,
disputāre
|
disputātur
|
disputāmur
|
disputāminī
|
disputantur
|
| 未完成過去時
|
disputābar
|
disputābāris,
disputābāre
|
disputābātur
|
disputābāmur
|
disputābāminī
|
disputābantur
|
| 將來時
|
disputābor
|
disputāberis,
disputābere
|
disputābitur
|
disputābimur
|
disputābiminī
|
disputābuntur
|
| 完成時
|
disputātus + 現在主動直陳形 of sum
|
| 過去完成時
|
disputātus + 未完成主動直陳形 of sum
|
| 將來完成時
|
disputātus + 將來主動直陳形 of sum
|
| 虛擬式
|
單數
|
複數
|
| 第一人稱
|
第二人稱
|
第三人稱
|
第一人稱
|
第二人稱
|
第三人稱
|
| 主動
|
現在時
|
disputem
|
disputēs
|
disputet
|
disputēmus
|
disputētis
|
disputent
|
| 未完成過去時
|
disputārem
|
disputārēs
|
disputāret
|
disputārēmus
|
disputārētis
|
disputārent
|
| 完成時
|
disputāverim,
disputārim1
|
disputāverīs,
disputārīs1
|
disputāverit,
disputārit1
|
disputāverīmus,
disputārīmus1
|
disputāverītis,
disputārītis1
|
disputāverint,
disputārint1
|
| 過去完成時
|
disputāvissem,
disputāssem1
|
disputāvissēs,
disputāssēs1
|
disputāvisset,
disputāsset1
|
disputāvissēmus,
disputāssēmus1
|
disputāvissētis,
disputāssētis1
|
disputāvissent,
disputāssent1
|
| 被動
|
現在時
|
disputer
|
disputēris,
disputēre
|
disputētur
|
disputēmur
|
disputēminī
|
disputentur
|
| 未完成過去時
|
disputārer
|
disputārēris,
disputārēre
|
disputārētur
|
disputārēmur
|
disputārēminī
|
disputārentur
|
| 完成時
|
disputātus + 現在主動虛擬形 of sum
|
| 過去完成時
|
disputātus + 未完成主動虛擬形 of sum
|
| 命令式
|
單數
|
複數
|
| 第一人稱
|
第二人稱
|
第三人稱
|
第一人稱
|
第二人稱
|
第三人稱
|
| 主動
|
現在時
|
—
|
disputā
|
—
|
—
|
disputāte
|
—
|
| 將來時
|
—
|
disputātō
|
disputātō
|
—
|
disputātōte
|
disputantō
|
| 被動
|
現在時
|
—
|
disputāre
|
—
|
—
|
disputāminī
|
—
|
| 將來時
|
—
|
disputātor
|
disputātor
|
—
|
—
|
disputantor
|
| 非定形
|
主動
|
被動
|
| 現在時
|
完成時
|
將來時
|
現在時
|
完成時
|
將來時
|
| 不定式
|
disputāre
|
disputāvisse,
disputāsse1
|
disputātūrum esse
|
disputārī
|
disputātum esse
|
disputātum īrī
|
| 分詞
|
disputāns
|
—
|
disputātūrus
|
—
|
disputātus
|
disputandus
|
| 動詞性名詞
|
動名詞
|
目的分詞
|
| 屬格
|
與格
|
賓格
|
奪格
|
賓格
|
奪格
|
| disputandī
|
disputandō
|
disputandum
|
disputandō
|
disputātum
|
disputātū
|
1至少有一個罕見的詩歌省音完成時形式有文獻記載。
- disputo in Charlton T. Lewis & Charles Short, A Latin Dictionary, Oxford: Clarendon Press, 1879
- 「disputo」, in Charlton T. Lewis (1891年) An Elementary Latin Dictionary，New York：Harper & Brothers
- disputo在Gaffiot, Félix (1934年) Dictionnaire illustré Latin-Français (拉丁語-法語詳解詞典)，Hachette中的內容
- Carl Meissner; Henry William Auden (1894年) Latin Phrase-Book[1]，London：Macmillan and Co.
- to discuss a subject more fully on the same lines: plura in eam sententiam disputare
- moral science; ethics: philosophia, in qua de bonis rebus et malis, deque hominum vita et moribus disputatur
- to proceed, carry on a discussion logically: ratione et via, via et ratione progredi, disputare (Or. 33. 116)
- to determine the nature and constitution of the subject under discussion: constituere, quid et quale sit, de quo disputetur
- to discuss, investigate a subject scientifically: disputare (de aliqua re, ad aliquid)
- to thoroughly discuss: subtiliter disputare
- to discuss both sides of a question: in utramque partem, in contrarias partes disputare (De Or. 1. 34)
- to say nothing either for or against an argument: in nullam partem disputare
- to speak at great length on a subject, discuss very fully: fusius, uberius, copiosius disputare, dicere de aliqua re
- to set some one a theme for discussion: ponere alicui, de quo disputet
