bilmək

阿塞拜疆语

其他字母

西里尔字母		билмәк
波斯-阿拉伯字母		بیلمک

词源

源自原始突厥语 *bil- (“知道”)。 与 古突厥语 𐰋𐰃𐰠 (bil-, “知道”), 土耳其语 bilmek, 克里米亚鞑靼语 bilmek, 乌兹别克语 bilmoq (“知道”). 克里米亚鞑靼语 bilmek, 哈萨克语 білу (bılu, “知道”), 鞑靼语 белү (belü)同源。

发音

• 国际音标^(帮助)：[bilˈmæk], [bilˈmæj]
• (Absheron) 国际音标^(帮助)：[bilˈmej]
• (大不里士) 国际音标^(帮助)：[bilˈmɑχ]
• 断字：bil‧mək

动词

bilmək

1. 〈及物〉 知道

   Çox yaşayan çox bilməz, çox yer gəzən çox bilər

   不是活得久知道得就多，去的地方多才是真正懂得多。

2. 〈及物〉 能够
   • 1906, Sultanməcid Qənizadə, Allah xofu; 再版为 “Allah xofu”, 出自 Sultanməcid Qənizadə. Seçilmiş əsərləri, Baku: Avrasiya Press, 2006，页号 120:

     Muzdur Məşədi Əsgər rusca danışmaq bilmirdi.

     农民 Məşədi Əsgər 不会说俄语。

3. 〈及物〉 认为
   • 1911, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, Zeynal Bəy; reprinted as Tоfiq Hüsеynоğlu, Məryəm Aхundоva 编, Yusif Vəzir Çəmənzəminli. Əsərləri. Üç cilddə. Birinci cild, 卷 I, Baku: Avrasiya Press, 2005，页号 117:

     Pоlis məmurları şəhərin zahir görünüşünü bir təhər qaydaya salmağa var qüvvələrini sərf еtmişdilər və indi də şəhərin halını qubеrnatоra rövnəqli surətdə göstərməyi hər kəs özünə müqəddəs bir vəzifə bilirdi.

     Police authorities made every effort to anyhow put the appearance of the city in order and everyone considered it to be his holy duty to show the governor condition of the city in magnificent speed now.

4. 〈不及物〉 误以为 （与elə连用时）

   Mən elə bilirdim ki biz artıq evdəyik ― 我以为我们已经到家了。

变位

bilmək的变位

肯定
主语非过去分词			bilən
主语过去分词			bilmiş
主语将来确定分词			biləcəq
非主语分词			(mənim +) bildiyim	(sənin +) bildiyin	(属施 +) bildiyi	(bizim +) bildiyimiz	(sizin +) bildiyiniz	(属施 +) bildiyi 或 bildikləri
			bilib
一般时间分词			biləndə
强化分词			bildikcə
特定时间分词			bilərkən
情态分词			bilərək
不定式			bilmək
			单数			复数
			第一	第二	第三	第一	第二	第三
直陈	现在	一般	bilirəm	bilirsən	bilir	bilirik	bilirsiniz	bilirlər
		完成1	bilmişəm	bilmisən, bilmişsən*	bilmişdir	bilmişik	bilmisiniz, bilmişsiniz*	bilmişlər
		完成2	–	bilibsən	bilib(dir)	–	bilibsiniz	bilib(dir)lər
	过去	一般	bildim	bildin	bildi	bildik	bildiniz	bildilər
		连续	bilirdim	bilirdin	bilirdi	bilirdik	bilirdiniz	bilirdilər
		完成	bilmişdim	bilmişdin	bilmişdi	bilmişdik	bilmişdiniz	bilmişdilər
	将来	确定	biləcəyəm	biləcəksən	biləcək	biləcəyik	biləcəksiniz	biləcəklər
		不定	bilərəm	bilərsən	bilər	bilərik	bilərsiniz	bilərlər
	过去将来	确定	biləcəkdim	biləcəkdin	biləcəkdi	biləcəkdik	biləcəkdiniz	biləcəkdilər
		不定	bilərdim	bilərdin	bilərdi	bilərdik	bilərdiniz	bilərdilər
条件	现在		bilsəm	bilsən	bilsə	bilsək	bilsəniz	bilsələr
	过去		bilsəydim	bilsəydin	bilsəydi	bilsəydik	bilsəydiniz	bilsəydilər
虚拟			biləm	biləsən	bilə	bilək	biləsiniz	bilələr
劝励			biləsiyəm	biləsisən	biləsi	biləsiyik	biləsisiniz	biləsilər
强制	现在		bilməliyəm	bilməlisən	bilməli	bilməliyik	bilməlisiniz	bilməlilər
	过去		bilməliydim	bilməliydin	bilməliydi	bilməliydik	bilməliydiniz	bilməliydilər
证据	现在		bilirmişəm	bilirmişsən	bilirmiş	bilirmişik	bilirmişsiniz	bilirmişlər
	过去		bilibmişəm	bilibmişsən	bilibmiş	bilibmişik	bilibmişsiniz	bilibmişlər
祈使			bilim	bil	bilsin	bilək, biləlim*	bilin	bilsinlər
否定
主语非过去分词			bilməyən
主语过去分词			bilməmiş
主语将来确定分词			bilməyəcəq
非主语分词			(mənim +) bilmədiyim	(sənin +) bilmədiyin	(属施 +) bilmədiyi	(bizim +) bilmədiyimiz	(sizin +) bilmədiyiniz	(属施 +) bilmədiyi 或 bilmədikləri
动副词			bilməyib
一般时间分词			bilməyəndə
强化分词			bilmədikcə
特定时间分词			bilməyərkən
情态分词			bilməyərək
不定式			bilməmək
			单数			复数
			第一	第二	第三	第一	第二	第三
直陈	现在	一般	bilmirəm	bilmirsən	bilmir	bilmirik	bilmirsiniz	bilmirlər
		完成1	bilməmişəm	bilməmisən, bilməmişsən*	bilməmiş	bilməmişik	bilməmisiniz, bilməmişsiniz*	bilməmişlər
		完成2	–	bilməyibsən	bilməyib(dir)	–	bilməyibsiniz	bilməyib(dir)lər
	过去	一般	bilmədim	bilmədin	bilmədi	bilmədik	bilmədiniz	bilmədilər
		连续	bilmirdim	bilmirdin	bilmirdi	bilmirdik	bilmirdiniz	bilmirdilər
		完成	bilməmişdim	bilməmişdin	bilməmişdi	bilməmişdik	bilməmişdiniz	bilməmişdilər
	将来	确定	bilməyəcəyəm	bilməyəcəksən	bilməyəcək	bilməyəcəyik	bilməyəcəksiniz	bilməyəcəklər
		不定	bilmərəm	bilmərsən, bilməzsən	bilməz	bilmərik	bilmərsiniz, bilməzsiniz	bilməzlər
	过去将来	确定	bilməyəcəkdim	bilməyəcəkdin	bilməyəcəkdi	bilməyəcəkdik	bilməyəcəkdiniz	bilməyəcəkdilər
		不定	bilməzdim	bilməzdin	bilməzdi	bilməzdik	bilməzdiniz	bilməzdilər
条件	现在		bilməsəm	bilməsən	bilməsə	bilməsək	bilməsəniz	bilməsələr
	过去		bilməsəydim	bilməsəydin	bilməsəydi	bilməsəydik	bilməsəydiniz	bilməsəydilər
虚拟			bilməyəm	bilməyəsən	bilməyə	bilməyək	bilməyəsiniz	bilməyələr
劝励			bilməyəsiyəm	bilməyəsisən	bilməyəsi	bilməyəsiyik	bilməyəsisiniz	bilməyəsilər
强制	现在		bilməməliyəm	bilməməlisən	bilməməli	bilməməliyik	bilməməlisiniz	bilməməlilər
	过去		bilməməliydim	bilməməliydin	bilməməliydi	bilməməliydik	bilməməliydiniz	bilməməliydilər
证据	现在		bilməyirmişəm	bilməyirmişsən	bilməyirmiş	bilməyirmişik	bilməyirmişsiniz	bilməyirmişlər
	过去		bilməyibmişəm	bilməyibmişsən	bilməyibmiş	bilməyibmişik	bilməyibmişsiniz	bilməyibmişlər
祈使			bilməyim	bilmə	bilməsin	bilməyək bilməyəlim*	bilməyin	bilməsinlər
潜在否定
主语非过去分词			biləmməyən
主语将来确定分词			biləmməyəcəq
非主语分词			(mənim +) biləmmədiyim	(sənin +) biləmmədiyin	(属施 +) biləmmədiyi	(bizim +) biləmmədiyimiz	(sizin +) biləmmədiyiniz	(属施 +) biləmmədiyi 或 biləmmədikləri
动副词			biləmməyib
一般时间分词			biləmməyəndə
强化分词			biləmmədikcə
特定时间分词			biləmməyərkən
情态分词			biləmməyərək
不定式			biləmməmək
			单数			复数
			第一	第二	第三	第一	第二	第三
直陈	现在	一般	biləmmirəm	biləmmirsən	biləmmir	biləmmirik	biləmmirsiniz	biləmmirlər
		完成1	biləmməmişəm	biləmməmisən, biləmməmişsən*	biləmməmişdir	biləmməmişik	biləmməmisiniz, biləmməmişsiniz*	biləmməşmilər
		完成2	–	biləmməyibsən	biləmməyib(dir)	–	biləmməyibsiniz	biləmməyib(dir)lər
	过去	一般	biləmmədim	biləmmədin	biləmmədi	biləmmədik	biləmmədiniz	biləmmədilər
		连续	biləmmirdim	biləmmirdin	biləmmirdi	biləmmirdik	biləmmirdiniz	biləmmirdilir
		完成	biləmməmişdim	biləmməmişdin	biləmməmişdi	biləmməmişdik	biləmməmişdiniz	biləmməmişdilər
	将来	确定	biləmməyəcəyəm	biləmməyəcəksən	biləmməyəcək	biləmməyəcəyik	biləmməyəcəksiniz	biləmməyəcəklər
		不定	biləmmərəm	biləmmərsən, biləmməzsən	biləmməz	biləmmərik	biləmmərsiniz, biləmməzsiniz	biləmməzlər
	过去将来	确定	biləmməyəcəkdim	biləmməyəcəkdin	biləmməyəcəkdi	biləmməyəcəkdik	biləmməyəcəkdiniz	biləmməyəcəkdilər
		不定	biləmməzdim	biləmməzdin	biləmməzdi	biləmməzdik	biləmməzdiniz	biləmməzdilər
条件	现在		biləmməsəm	biləmməsən	biləmməsə	biləmməsək	biləmməsəniz	biləmməsələr
	过去		biləmməsəydim	biləmməsəydin	biləmməsəydi	biləmməsəydik	biləmməsəydiniz	biləmməsəydilər
虚拟			biləmməyəm	biləmməyəsən	biləmməyə	biləmməyək	biləmməyəsiniz	biləmməyələr
祈使			biləmməyim	biləmmə	biləmməsin	biləmməyək	biləmməyin	biləmməsinlər
注：部分变位形式可能只是假设，并非每一种变位形式都确实存在。
* 旧式或高语域

派生词

• bildirmək (“通知”)
  • bildiriş (“通知”)
• bilgi (“知识”)
• bilik (“知识”)
  • biliklik (“百科全书”)
• bilinmək (“被知道”)