հայր

亚美尼亚语

其他形式

հեր (her) (口语、方言)

词源

借自古典亚美尼亚语 հայր (hayr)。继承词为հեր (her)。

发音

音频 (东亚美尼亚语)： (档案)

(东亚美尼亚语) 国际音标^(帮助): /hɑjɾ/, [hɑjɾ]
(西亚美尼亚语) 国际音标^(帮助): /hɑjɾ/, [hɑjɾ]

名词

հայր • (hayr)

父亲，爸爸

变格

or-类，有生 (东亚美尼亚语)

	单数	复数
主格	հայր (hayr)	հայրեր (hayrer)
与格	հոր (hor)	հայրերի (hayreri)
夺格	հորից (horicʿ)	հայրերից (hayrericʿ)
工具格	հորով (horov)	հայրերով (hayrerov)
方位格	—	—
	定
主格	հայրը/հայրն (hayrə/hayrn)	հայրերը/հայրերն (hayrerə/hayrern)
与格	հորը/հորն (horə/horn)	հայրերին (hayrerin)
	第一人称所有格
主格	հայրս (hayrs)	հայրերս (hayrers)
与格	հորս (hors)	հայրերիս (hayreris)
夺格	հորիցս (horicʿs)	հայրերիցս (hayrericʿs)
工具格	հորովս (horovs)	հայրերովս (hayrerovs)
方位格	—	—
	第二人称所有格
主格	հայրդ (hayrd)	հայրերդ (hayrerd)
与格	հորդ (hord)	հայրերիդ (hayrerid)
夺格	հորիցդ (horicʿd)	հայրերիցդ (hayrericʿd)
工具格	հորովդ (horovd)	հայրերովդ (hayrerovd)
方位格	—	—

古亚美尼亚语

词源

源自原始亚美尼亚语 *hayir，源自*hatir，源自原始印欧语 *ph₂tḗr。参见հօր (hōr)、հարբ (harb)。

名词

հայր (hayr)

父亲，爸爸
հայր եւ մայր ― hayr ew mayr ― 父母，双亲

հարք մեր ― harkʿ mer ― 祖先 (字面意思是“我们的父亲们”)

որդի ի հօրէ ― ordi i hōrē ― 从父到子

իբրեւ զհայր ― ibrew zhayr ― 慈父般的

ազնիւ, բարեգութ հայր ― azniw, baregutʿ hayr ― 好的、温柔的父亲

սիրտ, գութ, սէր հօր ― sirt, gutʿ, sēr hōr ― 父亲之心、温柔、爱；父爱

սիրել, պատուել զհայր, զօրավիգն լինել հօրին ― sirel, patuel zhayr, zōravign linel hōrin ― 爱、尊重、帮助自己的父亲

յաւելուլ առ հարս ― yawelul aṙ hars ― 死亡

ննջեաց ընդ հարս իւր ― nnǰeacʿ ənd hars iwr ― 他和他父亲一起睡觉

հայր որդւովք բերկրեալ ― hayr ordwovkʿ berkreal ― 对孩子们感到高兴的父亲

Հայր երկնաւոր, գթութեան ― Hayr erknawor, gtʿutʿean ― 仁慈的天父

հայրն Յովսէփ ― hayrn Yovsēpʿ ― 圣若瑟

հայր աշխարհի ― hayr ašxarhi ― 亚当 (字面意思是“世界之父”)

բարեյիշատակ հայրն Իսահակ ― bareyišatak hayrn Isahak ― 先父伊萨克

հայր մեր ― hayr mer ― 主祷文
(比喻义) 领导者，领袖；创立者，建立者；发明者，作者
հայր հայրենեաց ― hayr hayreneacʿ ― 国父

հայր ժողովրդեան ― hayr žoğovrdean ― 人民之父

հայր աղքատաց ― hayr ağkʿatacʿ ― 穷人之父

քերթողաց հայր ― kʿertʿoğacʿ hayr ― [亚美尼亚]文学之父（莫夫谢斯·霍列纳齐）

հայր պատմագրաց ― hayr patmagracʿ ― 历史学之父（希罗多德）

հայր մարդպետ ― hayr mardpet ― 大太监
对神职人员的称呼
յարգոյ հայր ― yargoy hayr ― 牧师大人

հարք եկեղեցւոյ ― harkʿ ekeğecʿwoy ― 教父，天主教会早期宗教作家及宣教师

հարք միանձունք ― harkʿ mianjunkʿ ― 老隐士

հայր սուրբ ― hayr surb ― 圣父；教皇

հայր խոստովանութեան ― hayr xostovanutʿean ― 聆听忏悔的神父

հոգեւոր հայր ― hogewor hayr ― 精神父亲，聆听忏悔的牧师

变格

不规则

	单数	复数
主格	հայր (hayr)	հարք (harkʿ)
属格	հօր = հաւր (hōr = hawr)	հարց (harcʿ)
与格	հօր = հաւր (hōr = hawr)	հարց (harcʿ)
宾格	հայր (hayr)	հարս (hars)
夺格	հօրէ = հաւրէ (hōrē = hawrē)	հարց (harcʿ)
工具格	հարբ (harb)	հարբք (harbkʿ)
方位格	հօր = հաւր (hōr = hawr)	հարս (hars)
复数属格-与格形式可作հարանց (harancʿ)；复数工具格形式可作հարամբք (harambkʿ)

用法说明

本词有以下结合形：հայր- (hayr-)、հօր- (hōr-)、հարանց- (harancʿ-)、յօր- (yōr-)。

衍生词汇

աբբահայր (abbahayr)
ամենահայր (amenahayr)
անհայր (anhayr)
անհայրութիւն (anhayrutʿiwn)
աշխարհահայր (ašxarhahayr)
աստուածահայր (astuacahayr)
զուգահայր (zugahayr)
թագաւորահայր (tʿagaworahayr)
խոստովանահայր (xostovanahayr)
կնքահայր (knkʿahayr)
կնքահայրութիւն (knkʿahayrutʿiwn)
համահայր (hamahayr)
համհօրեայ (hamhōreay)
հայրաբար (hayrabar)
հայրաբարոյ (hayrabaroy)
հայրաբարու (hayrabaru)
հայրաբուղխ (hayrabuğx)
հայրաբուն (hayrabun)
հայրագիր (hayragir)
հայրագրութիւն (hayragrutʿiwn)
հայրազեղծ (hayrazeğc)
հայրախեղդ (hayraxeğd)
հայրախնամ (hayraxnam)
հայրածին (hayracin)
հայրակամ (hayrakam)
հայրական (hayrakan)
հայրակեր (hayraker)
հայրակոչ (hayrakočʿ)
հայրահալած (hayrahalac)
հայրանամ (hayranam)
հայրանարգ (hayranarg)
հայրանարգու (hayranargu)
հայրանման (hayranman)
հայրանուն (hayranun)
հայրանունական (hayranunakan)
հայրաշարժ (hayrašarž)
հայրապատուէր (hayrapatuēr)
հայրապետ (hayrapet)
հայրապետաբար (hayrapetabar)
հայրապետախումբ (hayrapetaxumb)
հայրապետական (hayrapetakan)
հայրապետանամ (hayrapetanam)
հայրապետանոց (hayrapetanocʿ)
հայրապետարան (hayrapetaran)
հայրապետութիւն (hayrapetutʿiwn)
հայրապէս (hayrapēs)
հայրասէր (hayrasēr)
հայրասպան (hayraspan)
հայրասպանութիւն (hayraspanutʿiwn)
հայրատանջ (hayratanǰ)
հայրատեաց (hayrateacʿ)
հայրատունկ (hayratunk)
հայրատուր (hayratur)
հայրափափաք (hayrapʿapʿakʿ)
հայրենադիր (hayrenadir)
հայրենազիրկ (hayrenazirk)
հայրենազուրկ (hayrenazurk)
հայրենական (hayrenakan)
հայրենակատար (hayrenakatar)
հայրենասէր (hayrenasēr)
հայրենատուր (hayrenatur)
հայրենաւանդ (hayrenawand)
հայրենեան (hayrenean)
հայրենի (hayreni)
հայրիկ (hayrik)
հայրութիւն (hayrutʿiwn)
հայրունակ (hayrunak)
հայրօրէն (hayrōrēn)
հայրօրէնաբար (hayrōrēnabar)
հարանցամոյն (harancʿamoyn)
հոմահայր (homahayr)
հօրաբարոյ (hōrabaroy)
հօրածին (hōracin)
հօրական (hōrakan)
հօրամոյն (hōramoyn)
հօրաքեռորդի (hōrakʿeṙordi)
հօրաքոյր (hōrakʿoyr)
հօրեղբայր (hōreğbayr)
հօրեղբօրորդի (hōreğbōrordi)
հօրորդի (hōrordi)
հօրորդութիւն (hōrordutʿiwn)
հօրքոյր (hōrkʿoyr)
մարգարէահայր (margarēahayr)
միահայր (miahayr)
նախահայր (naxahayr)
նախահայրեան (naxahayrean)
որդեհայրութիւն (ordehayrutʿiwn)
որդեհօրութիւն (ordehōrutʿiwn)
սանահայր (sanahayr)
սկզբնահայր (skzbnahayr)
քաջահայր (kʿaǰahayr)
քերթողահայր (kʿertʿoğahayr)
քրիստոսահայր (kʿristosahayr)

派生语汇

亚美尼亚语: հեր (her)
中古亚美尼亚语: հօրու (hōru)
→ 亚美尼亚语: հայր (hayr)

参考资料

Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979年)，“հայր”，Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (亚美尼亚语)，2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume版，Yerevan：University Press
Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837年)，“հայր”，Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (古典亚美尼亚语)，Venice：S. Lazarus Armenian Academy
Fortson, Benjamin W. (2010年) Indo-European Language and Culture: An Introduction [印欧语系与文化：绪论]，第二版，牛津：Blackwell，第 387, 389 页
Godel, Robert (1975年) An introduction to the study of classical Armenian，Wiesbaden：Dr. Ludwig Reichert Verlag，第 34 页
Martirosyan, Hrach (2010年) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8)，Leiden and Boston：Brill，第 387 页
Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879年)，“հայր”，Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English]，Venice：S. Lazarus Armenian Academy