與土耳其語 çekmek、克里米亞韃靼語 çekmek、土庫曼語 çekmek、加告茲語 çekmää同源。
也對比楚瓦什語 шак (šak, “女式短裙後部的紅色蕾絲貼花”)。
- 國際音標(幫助): [t͡ʃækˈmæk], [t͡ʃækˈmæj]
- 國際音標(幫助): [t͡sækˈmæk], [t͡sækˈmæj]
- (大不里士) 國際音標(幫助): [tsæhˈmɑχ][1]
- 斷字:çək‧mək
çəkmək
- (及物) 與拉有關:
- (也作比喻義) 拉動
Gəl bu masanı pəncərəyə doğru çəkək, mane olmasın!- 把這張桌子朝窗戶那邊拉一點,就不會擋路了。
Əlbətdə onlar çalışacaqlar ki bizi öz tərəflərinə çəksinlər!- 他們肯定在嘗試把我們拉向他們那一邊!
- 劃線;拖,拽
2014, Rafael Qəribov, “Dost Sözü”, 出自 Afaq Şıxlı, 編者Elman Tovuz, Yeddidən biri. Bədii tərcümələr., Baku: Adiloğlu,第 18 頁:Şair Afaqla tərcüməçi Afaq arasında xətt çəkmək çətindir.- 很難在詩人 Afaq 和翻譯家 Afaq 中劃出一條線。
- 近義詞:dartmaq、sürümək
- 撤回 [接 奪格]
2009年2月2日, Azərfoto İnformasiya Agentliyi[1]:Obama Iraqdan qoşunları çəkmək istəyir.- 奧巴馬想從伊拉克撤軍。
[永久失效連結]
- 近義詞:geri çəkmək、çıxarmaq
- (及物) 鋪設,安裝(管道,線纜等);修建,建設(道路等)
Kəndimizə işıq və yol çəkiblər, ancaq qaz hələ çəkməyiblər- 他們已經給村子通了電、修了路,但是還沒裝天然氣管。
- Neft kəməri çəkmək ― 鋪設石油管道
- Asfalt çəkmək ― 鋪混凝土
- Bağın ətrafına hasar çəkmək. ― 圍著花園修一圈柵欄。
- 近義詞:tikmək、düzəltmək
- (及物) 吸煙,抽煙
2010年3月5日, Musavat.com[2]:Tələbə olanda hamı siqaret çəkirdi deyə, mən də çəkdim.- 我還是學生的時候就學會了抽煙,因為身邊的人都在抽。
- Kişi gündə bir qutu siqaret çəkirdi, yazıq tez öldü ― 這個男人每天抽一包煙;他很快就死掉了,真可憐。
- Qəlyan/çubuq çəkmək ― 抽水煙
- (及物) 吸引
- diqqət çəkmək ― 吸引注意力
- 近義詞:cəlb etmək
- (比喻義,及物) 使感興趣
2014年2月27日, Namiq Hüseynli, Azadlıq Radiosu[3]:-Yaxın zamanlarda hekayələr, yaxud roman kitabı buraxmaq planın varmı? Səni daha çox hansı mövzu çəkir?- 你在打算寫一本短故事或者小說集嗎?哪個主題是你最感興趣的?
- (及物) 碾,磨
- (及物) 關閉
2017年5月31日, Məlahət Rzayeva, Şərq[4]:Zəif nəticə göstərənlərə məktəbin qapısı göstərilir - çıx, ardınca qapını çək.- 對於那些表現不好的人,他們會指著學校大門——自己出去,然後關門。
- 近義詞:bağlamaq、örtmək
- (及物) 吸,吸收
2016年6月16日, Nazilə Xaqani, İnter.az[5]:Yaşıl damlar yalnız möhtəşəm görünməklə kifayətlənmir, eyni zamanda istilik izolyasiyası edir, yağış suyunu çəkir və enerjiyə qənaət edir- 綠色屋頂不單只看起來壯觀,同時還能隔絕炎熱,吸收雨水,節約能量。
[永久失效連結]
- (及物) 遭受,忍受,受苦
- çətinliklər çəkmək ― 經歷困難
- zərər çəkmək ― 遭受破壞
- diş ağrisi çəkmək ― 受牙疼困擾
- Mən həyatımda çox ürək ağrısı çəkməli oldum ― 我不得不忍受著生活中的許多悲傷
- (及物) 與圖畫有關:
- 畫,繪畫,描繪
- şəkil çəkmək ― 畫畫
- Rəssam bu şəkili bir il ərzində çəkirdi ― 藝術家用了一年來畫這幅畫
- 拍攝,攝製(電影)
- Bu yaxınlarda bu barədə çox maraqlı bir film çəkiblər. ― 最近一部關於此事的有趣電影正在攝製。
- 照相
- Telefonum bir az köhnədir, yaxşı şəkil çəkmir. ― 我的手機有點舊了,拍不出好照片。
- (不及物) 持續
- Otuzdurduğum pulun hesabıma keçməsi nə qədər çəkər? ― 我要等多久,存的錢才能到賬?
- Bu xoşbəxtlik nə qədər çəkər? ― 這份喜悅能持續多久?
- 與重量有關:
- (及物) 稱重;稱出某一重量的物品
1987年2月14日, Fazil Sənan, Bazarda[6],第 180 頁; 再版為 Ölümə Ərizə, Baku, 2012:Qardaş, yeddi kilo kartof çək.- 老兄,給我稱七公斤馬鈴薯。
- (不及物) 重量為
Tüfəng təxminən iyirmi kilo çəkir.- 這把槍重達20公斤。
- (及物) 擊,打,摑(直接賓語只接 şillə、qapaz 等)
- şillə çəkmək ― 打耳光
- şapalaq çəkmək ― 掌摑
- qapaz çəkmək ― 拍打後腦勺
- 近義詞:şillələmək、qapazlamaq、şapalaqlamaq
- (及物) 戴上
Maskanı üzünüzə çəkin, və 15 dəqiqə saxlayın.- 戴上面具,保持15分鐘。
- (及物) 蒸餾
- (不及物) 相像(一般與 tərəf (“邊”) 的與格連用)
2016年6月2日, Xatirə Qədirli, Axar.az[7]:Sərvərin də uşaq ikən musiqi ilə maraqlandığını görüb "ana tərəfə “çəkmisən” deyə zarafat edərmiş.- 他/她看見小時候的 Sərvər 對音樂感興趣的時候,打趣道“你真像你媽媽”
- 近義詞:oxşamaq、bənzəmək
- (及物,比喻義) 想念,思念
- Vətən onu çəkir ― 他想念自己的祖國。
çəkmək的變位
肯定
|
主語非過去分詞
|
çəkən
|
主語過去分詞
|
çəkmiş
|
主語將來確定分詞
|
çəkəcəq
|
非主語分詞
|
(mənim +) çəkdiyim
|
(sənin +) çəkdiyin
|
(屬施 +) çəkdiyi
|
(bizim +) çəkdiyimiz
|
(sizin +) çəkdiyiniz
|
(屬施 +) çəkdiyi 或 çəkdikləri
|
|
çəkib
|
一般時間分詞
|
çəkəndə
|
強化分詞
|
çəkdikcə
|
特定時間分詞
|
çəkərkən
|
情態分詞
|
çəkərək
|
不定式
|
çəkmək
|
|
單數
|
複數
|
|
第一
|
第二
|
第三
|
第一
|
第二
|
第三
|
直陳
|
現在
|
一般
|
çəkirəm
|
çəkirsən
|
çəkir
|
çəkirik
|
çəkirsiniz
|
çəkirlər
|
完成1
|
çəkmişəm
|
çəkmisən, çəkmişsən*
|
çəkmişdir
|
çəkmişik
|
çəkmisiniz, çəkmişsiniz*
|
çəkmişlər
|
完成2
|
–
|
çəkibsən
|
çəkib(dir)
|
–
|
çəkibsiniz
|
çəkib(dir)lər
|
過去
|
一般
|
çəkdim
|
çəkdin
|
çəkdi
|
çəkdik
|
çəkdiniz
|
çəkdilər
|
連續
|
çəkirdim
|
çəkirdin
|
çəkirdi
|
çəkirdik
|
çəkirdiniz
|
çəkirdilər
|
完成
|
çəkmişdim
|
çəkmişdin
|
çəkmişdi
|
çəkmişdik
|
çəkmişdiniz
|
çəkmişdilər
|
將來
|
確定
|
çəkəcəyəm
|
çəkəcəksən
|
çəkəcək
|
çəkəcəyik
|
çəkəcəksiniz
|
çəkəcəklər
|
不定
|
çəkərəm
|
çəkərsən
|
çəkər
|
çəkərik
|
çəkərsiniz
|
çəkərlər
|
過去將來
|
確定
|
çəkəcəkdim
|
çəkəcəkdin
|
çəkəcəkdi
|
çəkəcəkdik
|
çəkəcəkdiniz
|
çəkəcəkdilər
|
不定
|
çəkərdim
|
çəkərdin
|
çəkərdi
|
çəkərdik
|
çəkərdiniz
|
çəkərdilər
|
條件
|
現在
|
çəksəm
|
çəksən
|
çəksə
|
çəksək
|
çəksəniz
|
çəksələr
|
過去
|
çəksəydim
|
çəksəydin
|
çəksəydi
|
çəksəydik
|
çəksəydiniz
|
çəksəydilər
|
虛擬
|
çəkəm
|
çəkəsən
|
çəkə
|
çəkək
|
çəkəsiniz
|
çəkələr
|
勸勵
|
çəkəsiyəm
|
çəkəsisən
|
çəkəsi
|
çəkəsiyik
|
çəkəsisiniz
|
çəkəsilər
|
强制
|
现在
|
çəkməliyəm
|
çəkməlisən
|
çəkməli
|
çəkməliyik
|
çəkməlisiniz
|
çəkməlilər
|
过去
|
çəkməliydim
|
çəkməliydin
|
çəkməliydi
|
çəkməliydik
|
çəkməliydiniz
|
çəkməliydilər
|
證據
|
現在
|
çəkirmişəm
|
çəkirmişsən
|
çəkirmiş
|
çəkirmişik
|
çəkirmişsiniz
|
çəkirmişlər
|
過去
|
çəkibmişəm
|
çəkibmişsən
|
çəkibmiş
|
çəkibmişik
|
çəkibmişsiniz
|
çəkibmişlər
|
祈使
|
çəkim
|
çək
|
çəksin
|
çəkək, çəkəlim*
|
çəkin
|
çəksinlər
|
|
否定
|
主語非過去分詞
|
çəkməyən
|
主語過去分詞
|
çəkməmiş
|
主語將來確定分詞
|
çəkməyəcəq
|
非主語分詞
|
(mənim +) çəkmədiyim
|
(sənin +) çəkmədiyin
|
(屬施 +) çəkmədiyi
|
(bizim +) çəkmədiyimiz
|
(sizin +) çəkmədiyiniz
|
(屬施 +) çəkmədiyi 或 çəkmədikləri
|
動副詞
|
çəkməyib
|
一般時間分詞
|
çəkməyəndə
|
強化分詞
|
çəkmədikcə
|
特定時間分詞
|
çəkməyərkən
|
情態分詞
|
çəkməyərək
|
不定式
|
çəkməmək
|
|
單數
|
複數
|
|
第一
|
第二
|
第三
|
第一
|
第二
|
第三
|
直陳
|
現在
|
一般
|
çəkmirəm
|
çəkmirsən
|
çəkmir
|
çəkmirik
|
çəkmirsiniz
|
çəkmirlər
|
完成1
|
çəkməmişəm
|
çəkməmisən, çəkməmişsən*
|
çəkməmiş
|
çəkməmişik
|
çəkməmisiniz, çəkməmişsiniz*
|
çəkməmişlər
|
完成2
|
–
|
çəkməyibsən
|
çəkməyib(dir)
|
–
|
çəkməyibsiniz
|
çəkməyib(dir)lər
|
過去
|
一般
|
çəkmədim
|
çəkmədin
|
çəkmədi
|
çəkmədik
|
çəkmədiniz
|
çəkmədilər
|
連續
|
çəkmirdim
|
çəkmirdin
|
çəkmirdi
|
çəkmirdik
|
çəkmirdiniz
|
çəkmirdilər
|
完成
|
çəkməmişdim
|
çəkməmişdin
|
çəkməmişdi
|
çəkməmişdik
|
çəkməmişdiniz
|
çəkməmişdilər
|
將來
|
確定
|
çəkməyəcəyəm
|
çəkməyəcəksən
|
çəkməyəcək
|
çəkməyəcəyik
|
çəkməyəcəksiniz
|
çəkməyəcəklər
|
不定
|
çəkmərəm
|
çəkmərsən, çəkməzsən
|
çəkməz
|
çəkmərik
|
çəkmərsiniz, çəkməzsiniz
|
çəkməzlər
|
過去將來
|
確定
|
çəkməyəcəkdim
|
çəkməyəcəkdin
|
çəkməyəcəkdi
|
çəkməyəcəkdik
|
çəkməyəcəkdiniz
|
çəkməyəcəkdilər
|
不定
|
çəkməzdim
|
çəkməzdin
|
çəkməzdi
|
çəkməzdik
|
çəkməzdiniz
|
çəkməzdilər
|
條件
|
現在
|
çəkməsəm
|
çəkməsən
|
çəkməsə
|
çəkməsək
|
çəkməsəniz
|
çəkməsələr
|
過去
|
çəkməsəydim
|
çəkməsəydin
|
çəkməsəydi
|
çəkməsəydik
|
çəkməsəydiniz
|
çəkməsəydilər
|
虛擬
|
çəkməyəm
|
çəkməyəsən
|
çəkməyə
|
çəkməyək
|
çəkməyəsiniz
|
çəkməyələr
|
勸勵
|
çəkməyəsiyəm
|
çəkməyəsisən
|
çəkməyəsi
|
çəkməyəsiyik
|
çəkməyəsisiniz
|
çəkməyəsilər
|
强制
|
現在
|
çəkməməliyəm
|
çəkməməlisən
|
çəkməməli
|
çəkməməliyik
|
çəkməməlisiniz
|
çəkməməlilər
|
過去
|
çəkməməliydim
|
çəkməməliydin
|
çəkməməliydi
|
çəkməməliydik
|
çəkməməliydiniz
|
çəkməməliydilər
|
證據
|
現在
|
çəkməyirmişəm
|
çəkməyirmişsən
|
çəkməyirmiş
|
çəkməyirmişik
|
çəkməyirmişsiniz
|
çəkməyirmişlər
|
過去
|
çəkməyibmişəm
|
çəkməyibmişsən
|
çəkməyibmiş
|
çəkməyibmişik
|
çəkməyibmişsiniz
|
çəkməyibmişlər
|
祈使
|
çəkməyim
|
çəkmə
|
çəkməsin
|
çəkməyək çəkməyəlim*
|
çəkməyin
|
çəkməsinlər
|
|
潛在否定
|
主語非過去分詞
|
çəkəmməyən
|
主語將來確定分詞
|
çəkəmməyəcəq
|
非主語分詞
|
(mənim +) çəkəmmədiyim
|
(sənin +) çəkəmmədiyin
|
(屬施 +) çəkəmmədiyi
|
(bizim +) çəkəmmədiyimiz
|
(sizin +) çəkəmmədiyiniz
|
(屬施 +) çəkəmmədiyi 或 çəkəmmədikləri
|
動副詞
|
çəkəmməyib
|
一般時間分詞
|
çəkəmməyəndə
|
強化分詞
|
çəkəmmədikcə
|
特定時間分詞
|
çəkəmməyərkən
|
情態分詞
|
çəkəmməyərək
|
不定式
|
çəkəmməmək
|
|
單數
|
複數
|
|
第一
|
第二
|
第三
|
第一
|
第二
|
第三
|
直陳
|
現在
|
一般
|
çəkəmmirəm
|
çəkəmmirsən
|
çəkəmmir
|
çəkəmmirik
|
çəkəmmirsiniz
|
çəkəmmirlər
|
完成1
|
çəkəmməmişəm
|
çəkəmməmisən, çəkəmməmişsən*
|
çəkəmməmişdir
|
çəkəmməmişik
|
çəkəmməmisiniz, çəkəmməmişsiniz*
|
çəkəmməşmilər
|
完成2
|
–
|
çəkəmməyibsən
|
çəkəmməyib(dir)
|
–
|
çəkəmməyibsiniz
|
çəkəmməyib(dir)lər
|
過去
|
一般
|
çəkəmmədim
|
çəkəmmədin
|
çəkəmmədi
|
çəkəmmədik
|
çəkəmmədiniz
|
çəkəmmədilər
|
連續
|
çəkəmmirdim
|
çəkəmmirdin
|
çəkəmmirdi
|
çəkəmmirdik
|
çəkəmmirdiniz
|
çəkəmmirdilir
|
完成
|
çəkəmməmişdim
|
çəkəmməmişdin
|
çəkəmməmişdi
|
çəkəmməmişdik
|
çəkəmməmişdiniz
|
çəkəmməmişdilər
|
將來
|
確定
|
çəkəmməyəcəyəm
|
çəkəmməyəcəksən
|
çəkəmməyəcək
|
çəkəmməyəcəyik
|
çəkəmməyəcəksiniz
|
çəkəmməyəcəklər
|
不定
|
çəkəmmərəm
|
çəkəmmərsən, çəkəmməzsən
|
çəkəmməz
|
çəkəmmərik
|
çəkəmmərsiniz, çəkəmməzsiniz
|
çəkəmməzlər
|
過去將來
|
確定
|
çəkəmməyəcəkdim
|
çəkəmməyəcəkdin
|
çəkəmməyəcəkdi
|
çəkəmməyəcəkdik
|
çəkəmməyəcəkdiniz
|
çəkəmməyəcəkdilər
|
不定
|
çəkəmməzdim
|
çəkəmməzdin
|
çəkəmməzdi
|
çəkəmməzdik
|
çəkəmməzdiniz
|
çəkəmməzdilər
|
條件
|
現在
|
çəkəmməsəm
|
çəkəmməsən
|
çəkəmməsə
|
çəkəmməsək
|
çəkəmməsəniz
|
çəkəmməsələr
|
過去
|
çəkəmməsəydim
|
çəkəmməsəydin
|
çəkəmməsəydi
|
çəkəmməsəydik
|
çəkəmməsəydiniz
|
çəkəmməsəydilər
|
虛擬
|
çəkəmməyəm
|
çəkəmməyəsən
|
çəkəmməyə
|
çəkəmməyək
|
çəkəmməyəsiniz
|
çəkəmməyələr
|
祈使
|
çəkəmməyim
|
çəkəmmə
|
çəkəmməsin
|
çəkəmməyək
|
çəkəmməyin
|
çəkəmməsinlər
|
註:部分變位形式可能只是假設,並非每一種變位形式都確實存在。
|
* 舊式或高語域
|
複合動詞
- ↑ Haneda, Koichi (2009—2010年),“çəkmək”,لغات لهجهی تبریز [大不里士方言詞彙表] (波斯語),大不里士:یاران,ISBN 978-964-234-028-6,第 88 頁