维基词典

ψυχή

参见：Ψυχή 和 ψυχῇ

古希腊语 编辑

其他写法 编辑

词源 编辑

源自ψῡ́χω (psū́khō, “吹”) +‎ -η (-ē, 零阶形)。

发音 编辑

 
  • 断字：ψυ‧χή
  • 音频 (古典阿提卡)（文档）

    • 名词 编辑

    ψῡχή (psūkhḗ) f (属格 ψῡχῆς); 一类变格

    1. 人类或动物的身体、元气、灵魂、生命
      • 800 BCE – 600 BCE, Homer, Iliad 22.324 f.:
        […] φαίνετο δ’ ᾗ κληῖδες ἀπ’ ὤμων αὐχέν’ ἔχουσι
        λαυκανίην, ἵνα τε ψυχῆς ὤκιστος ὄλεθρος·
        […] phaíneto d’ hêi klēîdes ap’ ṓmōn aukhén’ ékhousi
        laukaníēn, hína te psukhês ṓkistos ólethros;
        • 译者：陈中梅
          […] 尽管如此，他还是找到一个露点，锁骨分接脖子和肩膀的部位
          裸露的咽喉，人体中死之最捷达的通径。
          （字面意思为 […] 人体中生命的毁灭 […] ）)
      • New Testament, Revelation 8:9:
        […] καὶ ἀπέθανεν τὸ τρίτον τῶν κτισμάτων τῶν ἐν τῇ θαλάσσῃ τὰ ἔχοντα ψυχὰς καὶ τὸ τρίτον τῶν πλοίων διεφθαρη.
        […] kaì apéthanen tò tríton tôn ktismátōn tôn en têi thalássēi tà ékhonta psukhàs kaì tò tríton tôn ploíōn diephtharē.
        • 译者：和合本圣经
          […] 海中的活物死了三分之一，船只也坏了三分之一。
          （字面意思为 […] 海中有生命的生物 […] ）)
      1. (诗歌化) “魂息”，命脉（有形的“生命源泉”）
        • 800 BCE – 600 BCE, Homer, Iliad 14.516–519:
          Ἀτρεΐδης δ’ ἄρ’ ἔπειθ’ Ὑπερήνορα ποιμένα λαῶν
          οὖτα κατὰ λαπάρην, διὰ δ’ ἔντερα χαλκὸς ἄφυσσε
          δῃώσας: ψυχὴ δὲ κατ’ οὐταμένην ὠτειλὴν
          ἔσσυτ’ ἐπειγομένη, τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψε.
          Atreḯdēs d’ ár’ épeith’ Huperḗnora poiména laôn
          oûta katà lapárēn, dià d’ éntera khalkòs áphusse
          dēiṓsas: psukhḕ dè kat’ outaménēn ōteilḕn
          éssut’ epeigoménē, tòn dè skótos ósse kálupse.
          • 译者：陈中梅
            墨奈劳斯捅杀了呼裴瑞诺耳，兵士的牧者
            枪尖撕开腹胁，捣出内脏
            魂息匆匆飘离躯体，从那道铜枪开出的口子
            浓黑的迷雾蒙住了他的双眼。
        • 800 BCE – 600 BCE, Homer, Iliad 16.505:
          […] τοῖο δ’ ἅμα ψυχήν τε καὶ ἔγχεος ἐξέρυσ’ αἰχμήν.
          […] toîo d’ háma psukhḗn te kaì énkheos exérus’ aikhmḗn.
          • 译者：陈中梅
            […] 就这样，他拔出枪矛，也带出了萨耳裴冬的魂脉。
      2. (哲学，自早期物理学家) 第一实体的生命力，生命和意识的来源
        • Heraclitus, frag. 36 , (下方中文翻译，是按照英文译本再翻译):
          ψυχῇσιν θάνατος ὕδωρ γενέσθαι, ὕδατι δὲ θάνατος γῆν γενέσθαι, ἐκ γῆς δὲ ὕδωρ γίνεται, ἐξ ὕδατος δὲ ψυχή.
          psukhêisin thánatos húdōr genésthai, húdati dè thánatos gên genésthai, ek gês dè húdōr gínetai, ex húdatos dè psukhḗ.
          • 1920年，译者：John Burnet
            因为变成水是灵魂的死亡，变成土是水的死亡。但水是来自于土；而灵魂又来自于水。
        • 384 BCE – 322 BCE, Aristotle, De anima 405a20, (下方中文翻译，是按照英文译本再翻译):
          ἔοικε δὲ καὶ Θαλῆς ἐξ ὧν ἀπομνημονεύουσι κινητικόν τι τὴν ψυχὴν ὑπολαβεῖν, εἴπερ τὴν λίθον ἔφη ψυχὴν ἔχειν, ὅτι τὸν σίδηρον κινεῖ·
          éoike dè kaì Thalês ex hôn apomnēmoneúousi kinētikón ti tḕn psukhḕn hupolabeîn, eíper tḕn líthon éphē psukhḕn ékhein, hóti tòn sídēron kineî;
          • 1855年，译者：Charles Collier
            从泰利斯思想的记述来看，他似乎也认为，生命力是具有推动性的事物。他说磁石肯定拥有其生命力，因为它使铁运动。
      3. （旧约圣经七十士译本）人
    2. 生命，有生命力的存在（视作所有物）
      • 800 BCE – 600 BCE, Homer, Iliad 9.322:
        […] αἰεὶ ἐμὴν ψυχὴν παραβαλλόμενος πολεμίζειν.
        […] aieì emḕn psukhḕn paraballómenos polemízein.
        • 译者：陈中梅
          […] 在（永无休止的）恶战中耗磨我的生命。
      • 800 BCE – 600 BCE, Homer, Odyssey 9.422 f., (下方中文翻译，是按照英文译本再翻译):
        πάντας δὲ δόλους καὶ μῆτιν ὕφαινον,
        ὥς τε περὶ ψυχῆς· μέγα γὰρ κακὸν ἐγγύθεν ἦεν.
        pántas dè dólous kaì mêtin húphainon,
        hṓs te perì psukhês; méga gàr kakòn engúthen êen.
        • 1862年，译者：Augustus Taber Murray
          我和每个面临生死存亡关头的人一样，想尽各种办法和计谋，因为巨大的灾难就在我们的面前。
    3. 灵魂：与身体不同，并会在死亡时离开身体（人不死的部分）
      • 800 BCE – 600 BCE, Homer, Iliad 1.1–5:
        μῆνιν ἄειδε θεὰ Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος
        οὐλομένην, ἣ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε,
        πολλὰς δ’ ἰφθίμους ψυχὰς Ἄϊδι προΐαψεν
        ἡρώων, αὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν
        οἰωνοῖσί τε πᾶσι, Διὸς δ’ ἐτελείετο βουλή.
        mênin áeide theà Pēlēïádeō Akhilêos
        ouloménēn, hḕ murí’ Akhaioîs álge’ éthēke,
        pollàs d’ iphthímous psukhàs Áïdi proḯapsen
        hērṓōn, autoùs dè helṓria teûkhe kúnessin
        oiōnoîsí te pâsi, Diòs d’ eteleíeto boulḗ.
        • 译者：陈中梅
          歌唱吧，女神！歌唱裴琉斯之子阿基琉斯的愤怒——
          他的暴怒招致了这场凶险的灾祸，给阿开亚人带来了受之不尽的苦难
          将许多豪杰强健的魂魄打入了哀地斯
          而把他们的躯体，作为美食，扔给了狗和兀鸟
          从而实践了宙斯的意志。
      • 800 BCE – 600 BCE, Homer, Iliad 5.696:
        […] τὸν δ’ ἔλιπε ψυχή, κατὰ δ’ ὀφθαλμῶν κέχυτ’ ἀχλύς·
        […] tòn d’ élipe psukhḗ, katà d’ ophthalmôn kékhut’ akhlús;
        • 译者：陈中梅
          […] 命息离他而去，迷雾封住了他的眼睛
      1. 脱离肉体的灵魂，阴魂，幽灵
        • 800 BCE – 600 BCE, Homer, Odyssey 23.362–24.2:
          αὐτίκα γὰρ φάτις εἶσιν ἅμ’ ἠελίῳ ἀνιόντι
          ἀνδρῶν μνηστήρων, οὓς ἔκτανον ἐν μεγάροισιν.
          ⁂
          Ἑρμῆς δὲ ψυχὰς Κυλλήνιος ἐξεκαλεῖτο
          ἀνδρῶν μνηστήρων: […]
          autíka gàr phátis eîsin hám’ ēelíōi aniónti
          andrôn mnēstḗrōn, hoùs éktanon en megároisin.
          ⁂
          Hermês dè psukhàs Kullḗnios exekaleîto
          andrôn mnēstḗrōn: […]
          • 译者：陈中梅
            用不了多久，伴随太阳的升起，此事将在邻里传扬
            关于那些追你的人们，被我杀死在宫房。
            ⁂
            其时，库勒奈的赫耳墨斯召聚起求婚者的魂灵， […]
    4. 精神，有意识的自我，情绪、欲望和情感的中心，内心
      • 522 BCE – 443 BCE, Pindar, Isthmian Ode 53–55, (下方中文翻译，是按照英文译本再翻译):
        Θηβᾶν ἀπὸ Καδμεϊᾶν μορφὰν βραχύς, ψυχὰν δ’ ἄκαμπτος, προσπαλαίσων ἦλθ’ ἀνὴρ
        τὰν πυροφόρον Λιβύαν, κρανίοις ὄφρα ξένων ναὸν Ποσειδάωνος ἐρέφοντα σχέθοι,
        υἱὸς Ἀλκμήνας
        Thēbân apò Kadmeïân morphàn brakhús, psukhàn d’ ákamptos, prospalaísōn êlth’ anḕr
        tàn purophóron Libúan, kraníois óphra xénōn naòn Poseidáōnos eréphonta skhéthoi,
        huiòs Alkmḗnas
        • 1990年，译者：Diane Svarlien
          曾经有一位英雄，来自卡德摩斯的忒拜城。他身材矮小，却精神坚毅。这位英雄前往安泰俄斯居住的土地，盛产粮食的利比亚，要阻止他用阿尔克墨涅儿子的头骨来做波塞冬神庙的庙顶。
      • 430 BCE – 354 BCE, Xenophon, On Horsemanship 11.1, (下方中文翻译，是按照英文译本再翻译):
        ἢν δέ τις ἄρα βουληθῇ καὶ πομπικῷ καὶ μετεώρῳ καὶ λαμπρῷ ἵππῳ χρήσασθαι, οὐ μάλα μὲν τὰ τοιαῦτα ἐκ παντὸς ἵππου γίγνεται, ἀλλὰ δεῖ ὑπάρξαι αὐτῷ καὶ τὴν ψυχὴν μεγαλόφρονα καὶ τὸ σῶμα εὔρωστον.
        ḕn dé tis ára boulēthêi kaì pompikôi kaì meteṓrōi kaì lamprôi híppōi khrḗsasthai, ou mála mèn tà toiaûta ek pantòs híppou gígnetai, allà deî hupárxai autôi kaì tḕn psukhḕn megalóphrona kaì tò sôma eúrōston.
        • c. 1898年，译者：Henry Graham Dakyns
          不过，如果想得到一匹适合游行和仪仗队列的马，一匹高大而艳丽的马，这些特质不是每匹马都具备的，但首先，其应当拥有高昂的精神和结实的身体。
      1. (哲学，柏拉图以后) 宇宙的精神，运动及生命进行的非物质法则
        • 360 BCE, Plato, Timaeus 34b, (下方中文翻译，是按照英文译本再翻译):
          ψυχὴν δὲ εἰς τὸ μέσον αὐτοῦ θεὶς διὰ παντός τε ἔτεινεν καὶ ἔτι ἔξωθεν τὸ σῶμα αὐτῇ περιεκάλυψεν, […]
          psukhḕn dè eis tò méson autoû theìs dià pantós te éteinen kaì éti éxōthen tò sôma autêi periekálupsen, […]
          • 1925年，译者：W. R. M. Lamb
            祂在其中置入了精神，使之伸展至其内部各处，也用它包住了其身体的外部； […]
    5. 心灵（思想的器官），理性
      • 430 BCE – 354 BCE, Xenophon, Economics 6.16, (下方中文翻译，是按照英文译本再翻译):
        ἀλλ’ οὐκ ἄρα εἶχεν οὕτως, ἀλλ’ ἐνίους ἐδόκουν καταμανθάνειν τῶν καλῶν τὰς μορφὰς πάνυ μοχθηροὺς ὄντας τὰς ψυχάς.
        all’ ouk ára eîkhen hoútōs, all’ eníous edókoun katamanthánein tôn kalôn tàs morphàs pánu mokhthēroùs óntas tàs psukhás.
        • 1979年，译者：E. C. Marchant, O. J. Todd and William Heinemann
          不过情况毕竟并非如此：我想我发现，有些外表亮丽的人，心灵却是完全堕落的。
    6. (罕用，引申自“灵魂”义) 蝴蝶
      • 384 BCE – 322 BCE, Aristotle, History of Animals 5.19:
        Γίνονται δ’ αἱ μὲν καλούμεναι ψυχαὶ ἐκ τῶν καμπῶν, αἳ γίνονται ἐπὶ τῶν φύλλων τῶν χλωρῶν, καὶ μάλιστα ἐπὶ τῆς ῥαφάνου, ἣν καλοῦσί τινες κράμβην.
        Gínontai d’ hai mèn kaloúmenai psukhaì ek tôn kampôn, haì gínontai epì tôn phúllōn tôn khlōrôn, kaì málista epì tês rhaphánou, hḕn kaloûsí tines krámbēn.
        那些人们称之为蝴蝶的生物，是从毛虫产生的，而毛虫又出自绿叶，尤其是在萝卜和两节芥[的叶子]上。

    屈折 编辑

    ἡ ψῡχή；τῆς ψῡχής的第一类变格（阿提卡）
    格 / # 单数 双数 复数
    主格 ἡ ψῡχή
    hē psūkhḗ     		τὼ ψῡχᾱ́
    tṑ psūkhā́     		αἱ ψῡχαί
    hai psūkhaí
    属格 τῆς ψῡχής
    tês psūkhḗs     		τοῖν ψῡχαίν
    toîn psūkhaín     		τῶν ψῡχῶν
    tôn psūkhôn
    与格 τῇ ψῡχῄ
    têi psūkhḗi     		τοῖν ψῡχαίν
    toîn psūkhaín     		ταῖς ψῡχαίς
    taîs psūkhaís
    宾格 τὴν ψῡχήν
    tḕn psūkhḗn     		τὼ ψῡχᾱ́
    tṑ psūkhā́     		τᾱ̀ς ψῡχᾱ́ς
    tā̀s psūkhā́s
    呼格 ψῡχή
    psūkhḗ     		ψῡχᾱ́
    psūkhā́     		ψῡχαί
    psūkhaí
    注意：

    引用 编辑

    • 522 BCE – 443 BCE, Pindar, Nemean Ode 37–39, (下方中文翻译，是按照英文译本再翻译):
      παῦροι δὲ βουλεῦσαι φόνου
      παρποδίου νεφέλαν τρέψαι ποτὶ
      δυσμενέων ἀνδρῶν στίχας
      χερσὶ καὶ ψυχᾷ δυνατοί
      paûroi dè bouleûsai phónou
      parpodíou nephélan trépsai potì
      dusmenéōn andrôn stíkhas
      khersì kaì psukhâi dunatoí
      • 1852年，译者：Dawson Turner
        但很少有人知道，要用自己的双手与灵魂，来把笼罩在自己身上的战争阴云，赶向敌人那边。
    • 50 CE – 100 CE, The Gospel of Luke 21:19:
      […] ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τὰς ψυχὰς ὑμῶν
      […] en têi hupomonêi humôn ktḗsasthe tàs psukhàs humôn
      • 译者：和合本圣经
        你们常存忍耐、就必保全灵魂（或作必得生命）

    派生词 编辑

    派生语汇 编辑

    参考资料 编辑

    希腊语 编辑

    词源 编辑

    源自古希腊语 ψυχή。

    发音 编辑

    名词 编辑

    ψυχή (psychí) f (复数 ψυχές)

    1. (宗教，民俗学，也用于比喻义) 灵魂
      Ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή της. ― O Theós na anapáfsei tin psychí tis. ― 上帝让她的灵魂安息。
      Το σώμα είναι η κιβωτός της ψυχής. ― To sóma eínai i kivotós tis psychís. ― 身体是灵魂的容器。
      Στον δρόμο δεν υπήρχε ψυχή τέτοια ώρα. ― Ston drómo den ypírche psychí tétoia óra. ― 那个时候，街上连一个人都看不到。
      Η ψυχή της Ελλάδας φαίνεται σε κάθε νότα της μουσικής.
      I psychí tis Elládas faínetai se káthe nóta tis mousikís.
      每一个音符都能听见希腊的灵魂。
    2. (比喻义) 勇气，胆量
      Δεν έχει κανείς εδώ ψυχή μέσα του. ― Den échei kaneís edó psychí mésa tou. ― 这里没有一个人有胆量。
    3. (昆虫学) 蝴蝶
      近义词： πεταλούδα (petaloúda)
    4. (音乐) 弦乐器的音柱

    变格 编辑

    ψυχή的变格
    单数 复数
    主格 ψυχή • ψυχές •
    属格 ψυχής • ψυχών •
    宾格 ψυχή • ψυχές •
    呼格 ψυχή • ψυχές •

    派生词 编辑

    相关词汇 编辑

    取自“https://zh.wiktionary.org/w/index.php?title=ψυχή&oldid=8251528”